Salli-Barik diye isimlendirdiğimiz Ellahümme salli ve ellahümme barik yakarışiyle başlayan dualar temelde Peygamberimize bu meyanda kendimize rahmet ve bereket dileği, sonları itibariyle de Allahın büyüklüğünü ve hamdedilmesi gerektiğini kabul ve ilandır. Önce Latince metnini verelim: Ellahümme salli ala muhammedin ve ala ali muhammedin kema salleyte ala ibrahime ve ala ali ibrahime inneke hamidün mecid.
Türkçe olarak; Allahım İbrahim aleyhisselama rahmet ettiğin gibi Muhammed (as) a ve onun aline yani ailesine rahmet eyle. (nimet ver). Sen övülensin, büyüksün. Demek oluyor.
BURADA GEÇEN (Al) kelimesi ehil kelimesinin değişik hali olup geniş kapsamlı aile manasındadır. Şöyle ki: Peygamberimizin ailesi Ali Edna, ali evsat ve ali baid olmak üzere üçe ayrılır. Ali edna, yani en yakın ailesi kendisi, eşleri, çocukları ve torunlarıdır. Alievsat ise vasat yani ortda derecede yakın aile demektir ki bunlar Sahabe-i kiram yani arkadaşlarıdır. Tabiin ve tebeai tabiin yani Peygamberimizden sonra gelen ikinci ve üçüncü nesil de buna ileve edilebilir. Ali baid yani uzaktan ailesi de geri kalan bütün ümmetleri yani tüm müslümanlar, (bizleriz). Nitekim Taberaninin mucemussağir 318 nu. Da geçen hadis-i şerifte “Tüm takva sahipleri Muhammed’in alidir” müjdesini vermiştir. Şu halde bu duayı okumakla hem peygamberimize, hem sahabe-i kirama, hem tabiin ve tebeai tabiine, ayrıca kendimize dua etmiş oluruz. Peygamberimize rahmet dilemek onun ümmetlerinin iyi haller göstererek yaşaması ve Peygamberimizin şu an ruhan yaşamakta olduğu Berzah aleminde bizden gidecek iyi haberlerle müsterih kılmak (rahat ettirmek) ve sevindirerek mutlu kılmaktır.
Orta derecedeki ailesi olan sahabe, tabiin ve tebea-i tabiine rahmet dilememiz ise afvedilmeye muhtaç olanların afvedilmesi, aşere-i mübeşşere gibi cennetle müjdelenen sahabenin ise iyi hallerimizin haberiyle müsterih kılınması, rahat ettirilmesidir.
Uzaktan akrabası olan diğer ümmetlerine rahmet dilemek ise ölmüşlerimizin afvedilerek, sayısız ahiret nimetleriyle nimetlendirilmesini, hayatta olanların ise çeşitli dünya nimetleriyle mükafatlandırılmasını istemektir.
Bu duada bir örneklendirme yaparak (İbrahime rahmet eylediğin gibi) ifadesini de kullanıyoruz ki bununla Hz. İbrahim’in gerek putperest babasıyla ve gerekse güneşe, aya, hatta yıldızlara tapan müşrik ırkıyla mücadelede başarı nimetine ulaşması ve ateşe atıldığı vakit ateşin bir bahçeye dönüşmesi, bebeğiyle birlikte çöl ortasında, dağlar arasında bıraktığı halde ona sadakat göstererek orada kalan sadakat örneği Hacer gibi bir eş vermesi, İsmail gibi allah yolunda boğazlanmayı dahi kabül eden hayırlı bir çocuğa kavuşması, İbrahim (as)a çok geç yaşta Allah’ın İshak isminde, sonradan Peygamber olacak bir mahdum vermesi gibi bizlere de hayırlı evlat ve hayırlı mallarla nimetlendirmesini, ümitlerin kesildiği hallerde bile büyük atılımlara kavuşmamızı yüce Allah7tan dilemiş oluyoruz. Böylece bütün bu isteklerde bulunurken son peygamberimizin ahlakını, hem de Hz. İbrahim’in mücadele azmini örnek alacağımızı teahhüt etmiş onun yolundan gitmeye söz vermiş oluyoruz.
Duanın sonunda “İnneke hamidün mecid” cümlesiyle “Rabbimiz sen çok övülen ve şerefli bir büyüksün” diyoruz ki bu Allah7ın verdiği bütün emirleriyle ve koyduğu tüm yasaklarıyla da övülmeye değer olduğunu kabul ve ilan etmektir. Şu halde onun koyduğu emir ve yasakları da övmüş oluyoruz. Öyleyse övdüğümüz bu ilahi emirleri yapmaya ve yasaklardan da sakınmaya gayret göstermeliyiz.
M. Hamdi GÜNER/Emekli Müftü
YORUMLAR