Azerbaycan, Sovyetlerin dağılmasının ardından 18 Ekim 1991'de bağımsızlığını ilan etmişti. Azerbaycan 66 vilayet ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nden oluşan bir idari yapılanmaya sahip demokratik, laik ve üniter bir cumhuriyet olarak tanımlanıyor. 2013'te yapılan seçimlerde İlham Aliyev, geçerli oyların yaklaşık yüzde 85'ini alarak 3.kez Cumhurbaşkanı seçilmişti.
***
Çoğunlukla Ermenilerin yaşadığı bölgede, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra yükselen etnik gerilim, Ermenistan'ın desteklediği Ermeni militanlarla Azerbaycan arasında çatışmaların çıkmasına neden oldu. Ermeni güçlerinin bölgeye girişiyle birlikte Azerbaycan’lılara yönelik başlattıkları katliamlar halkı göçe zorlamış ve Karabağ bölgesi tamamen işgal edilmişti.
Hocalı Katliamı nedir? 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan ve Azeri sivillerin Ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır. Azerbaycan’lılar, 1992 yılından beri her 26 Şubat günü Ermeni’lerin Hocalı’da kadın, çocuk ve yaşlı gözetmeksizin yaptığı katliamın kurbanlarını anıyor. Aradan geçen 29 yıla rağmen acısı tüm Azerbaycan’lıların kalbinde tazeliğini koruyan Hocalı Katliamı, insanlık tarihine kara bir leke olarak yazıldı.
*Hocalı'da ne oldu? Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Azerbaycan'a karşı toprak iddiasında bulunmaya başlayan ve saldırıya geçen Ermeni güçleri 1992 yılının 25 Şubat'ı 26 Şubat'a bağlayan gecede bölgedeki 366. Motorize Alayının da desteği ile önce giriş ve çıkışını kapadığı Hocalı kasabasında, Azeri resmî kaynaklarına göre, 83 çocuk, 106 kadın ve 70'ten fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 sakin öldürülmüş, toplam 487 kişi ağır yaralanmıştır. 1275 kişi ise rehin alınmış ve 150 kişi ise kaybolmuştur. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde cesetlerin birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, başları kesildiği görülmüştür. Hamile kadınlar ve çocukların da katliama maruz kaldığı tespit edilmiştir. Hocalı'nın işgali yüzünden Azerbaycan devletinin maddi zararı ise 170 milyon dolardı.
Hocalı Katliamı vahşetini yaşayan Ermeni gazeteci Daud Kheriyan, o gün yaşananları şöyle aktarıyor:
*“Gaflan denen ve ölülerin yakılmasıyla görevli Ermeni grup, Hocalı Kasabası’nın 1 kilometre batısında bir yere 2 Mart günü 100 Azeri ölüsünü getirip yığdı. Son kamyonda 10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. Başından ve elinden yaralıydı. Yüzü morarmıştı. Soğuğa, açlığa ve yaralarına rağmen hala yaşıyordu. Çok az nefes alabiliyordu. Gözlerini ölüm korkusu sarmıştı. O sırada Tigranyan isimli bir asker onu tuttuğu gibi öteki cesetlerin üstüne fırlattı. Sonra tüm cesetleri yaktılar. Bana sanki yanmakta olan ölü bedenler arasından bir çığlık işittim gibi geldi. Yapabileceğim bir şey yoktu”
*“Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin akla hayale gelmeyecek şekilde ve burada yazmaktan haya ettiğim akıl almaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor.”
İnsan Hakları İzleme Örgütü olayı Dağlık Karabağ Savaşı içerisinde yapılan en büyük katliam olarak nitelemiştir. Azerbaycan Parlamentosu 1994'te Hocalı'da yaşanan katliamı "soykırım" olduğunu ilan etmişti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli kararında, Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eşdeğer eylemler olarak görülüyor. Bugüne kadar 15 ülkenin parlamentosu ve ABD'nin 16 eyaletinin meclisi Hocalı'da yaşananları kınayan ve soykırım olarak gören kararlar kabul etti.
Azerbaycan 27.09.2020’de Ermenistan’ın saldırısına maruz kaldı. 27.09.2020’de başlayıp 44 gün süren ve “Dağlık Karabağ Savaşı” olarak adlandırılan bu savaş, Azerbaycan’lıların zaferi ile sonuçlandı. Ermenistan işgalinde bulunan Karabağ toprakları kurtarılarak bir zulme daha son verildi. Varılan ateşkes ile Ermenistan, yenilgilerini resmi olarak kabul edip Karabağ'da geriye kalan işgal edilmiş topraklardan da Ermeni ordusunu çekti ve bu çekilmeye paralel olarak da bölgeye Rus Barış Güçleri yerleştirildi. Bölge, 10 Kasım 2020 tarihinde imzalanan ateşkes bildirisi ile tamamiyle Azerbaycan Cumhuriyeti'ne teslim edildi. Anlaşma içerisinde Dağlık Karabağ ve etrafındaki 7 şehrin hiçbir statü altına kalmaması kararı da alındığından “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin” 28 yıllık fiili yönetimi resmi olarak son buldu.
"Azerbaycan ile olan birlik ve beraberliğimiz" Kahraman Türk milletinin, kahraman ordularımızın her zaman gereğini yapacağı çok yakın bir zaman önce bir kez daha tüm dünyaya net bir şekilde gösterilmiş oldu.
Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti 'İki Devlet, Tek Millet' olmanın gereğiyle hareket ederek, birlik ve beraberliğini bozmadan her zaman birlikte hareket etmeye ve bu onurlu mücadeleyi sürdürmeye devam edecektir. Ne mutlu bizlere ki böyle güzel bir kardeşliğe sahibiz.
Hocalı'da kaybettiğimiz soydaşlarımızı, geçtiğimiz günlerde hain PKK terör örgütünün Gara'da acımasızca şehit ettiği şehitlerimizi ve bu vatan için canını feda eden tüm şehitlerimizi rahmetle anıyorum. Hoşça kalın.
YORUMLAR